Co Napędza Inflację? Przyczyny i Rodzaje
Inflacja to złożone zjawisko, które może mieć wiele źródeł. Zrozumienie jej przyczyn i rodzajów jest kluczowe do oceny wpływu na gospodarkę i nasze portfele.
Główne Przyczyny Wzrostu Cen
Ekonomiści wyróżniają kilka fundamentalnych mechanizmów prowadzących do inflacji. Najczęściej są one ze sobą powiązane.
Inflacja Popytowa (Demand-Pull Inflation)
To sytuacja, w której w gospodarce jest "za dużo pieniądza goniącego za małą ilością towarów". Dzieje się tak, gdy łączny popyt na towary i usługi przewyższa możliwości produkcyjne gospodarki.
- Wzrost dochodów: Gdy ludzie zarabiają więcej, chcą więcej kupować.
- Ekspansywna polityka fiskalna: Rząd zwiększa wydatki (np. na inwestycje, programy socjalne) lub obniża podatki, stymulując popyt.
- Łatwy dostęp do kredytu: Niskie stopy procentowe zachęcają do zaciągania pożyczek na konsumpcję i inwestycje.
Inflacja Kosztowa (Cost-Push Inflation)
Ten rodzaj inflacji wynika ze wzrostu kosztów produkcji, które firmy przerzucają na konsumentów w postaci wyższych cen. Nawet przy stałym popycie, ceny rosną.
- Wzrost cen surowców: Droższa ropa naftowa, gaz ziemny czy metale przemysłowe podnoszą koszty dla wielu branż.
- Wzrost płac: Presja płacowa, niepoparta wzrostem wydajności, zmusza firmy do podnoszenia cen.
- Szoki podażowe: Nagłe zdarzenia, jak pandemia czy wojna, mogą zerwać łańcuchy dostaw i ograniczyć dostępność towarów.
Spirala Płacowo-Cenowa
Szczególnym przypadkiem jest tzw. spirala płacowo-cenowa. Pracownicy, widząc rosnące ceny, żądają podwyżek. Firmy, aby pokryć rosnące koszty płac, podnoszą ceny swoich produktów. To z kolei napędza dalsze żądania płacowe. To błędne koło może prowadzić do utrwalenia się wysokiej inflacji.